شهید مدرس؛ طلایه دار مقابله با استبداد رضا خانی
تاریخ انتشار: ۱۰ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۸۱۲۲۰۶
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، آیت الله سید حسن طباطبایی زواره معروف به "مدرس" در سال ۱۲۷۸ هجری قمری در "سرابه کچو" از توابع اردستان به دنیا آمد. پدر وی سیداسماعیل او را در کودکی به شهر قمشه که یک شهر مذهبی و علمی بود، نزد جدشان برد و تا ۱۳ سالگی نزد پدربزرگش دروس لازم را آموخت.
مدرس پس از سال‌ها تحصیل دانش حکمت، عرفان و فلسفه در خدمت اساتید بزرگ زمان خود در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آیت‌الله مدرس در راه اعتلای اسلام و دفاع از معارف شیعه تلاش کرد و در دوران دیکتاتوری رضاخان لحظه‌ای با استبداد و استعمار سازش نکرد و پس از سال‌ها تبعید در خواف و کاشمر سرانجام به عنوان پرچمدار حرکت‌های ضد استعماری در راه مبارزه با استبداد شامگاه دهم آذر ماه ۱۳۱۶ به دست ایادی رضاخان مسموم و به شهادت رسید.
بیشتر بخوانید
رونمایی از دست نوشته‌های شهید مدرس بر لوایح مجلسآرامگاه شهید مدرس در کاشمر زیارتگاه عاشقان
امام خمینی (ره) درباره شهید مدرس فرمودند: در واقع شهید بزرگ ما مرحوم مدرس که القاب برای او کوتاه و کوچک است، ستاره درخشانی بود بر تارک کشوری که از ظلم و جور رضاشاهی تاریک می‌نمود و تا کسی آن زمان را درک نکرده باشد ارزش این شخصیت عالی مقام را نمی‌تواند درک کند.
رهبر معظم انقلاب هم شهید مدرس را افتخار روحانیت و نمونه‌ای از مقاومت در همه زمان‌ها دانسته و فرمودند: مدرس به عنوان یک روحانی که از چشمه فیّاضِ دینِ رهایی بخش و انسان سازِ اسلام سیراب بود در انجام تکلیف الهی و شرعی خویش مبارزه با ظلم، فساد و اختناق را سرلوحه احکام خود قرار داد و تنها بودن را بهانه سکوت قرار نداد و چه بسا که در بسیاری از جریانات سیاسی کشور تنها یک فریاد بود که پرده خفقان حاکمه را می‌درید و آن، فریاد و خروشِ دشمن شکنِ مدرّس بود.
آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: مدرس به حقّ افتخار جامعه روحانیت به خصوص در قرن حاضر و نمونه‌ای از مقاومت جامعه روحانیت در همه زمان هاست. پرچم مبارزه‌ای که شهید مدرس برافراشت هیچ گاه بر زمین نیفتاد و هنوز در جامعه ما ادامه دارد.
زندگی شهید مدرس جلوهِ درخشان بندگی
از نظر تبار شناسی اجداد شهید مدرس از سادات زواره بودند و از زاهدان و اولیا به شمارمی رفتند. براساس پژوهش‌های انجام شده جد هفتم یا هشتم ایشان، سیدمیرحیدر است که در زمان حمله مغول‌ها به مقابله با آنها برخاست و نقل است که تنها جایی که مغول‌ها نتوانستند اشغال کنند، منطقه تحت کنترل ایشان بود.
شهید مدرس در دوران تحصیل از محضر اساتیدی همچون آیت الله میرزای شیرازی، آخوند خراسانی، آیت الله العظمی سیدمحمدکاظم یزدی بهره برد و هم نشینی او با شخصیت‌های برجسته زمانه از او عارف و مجاهدی شجاع ساخت که گویی پیش از شهادت، به شهادت رسیده بود.
فعالیت شهید مدرس تنها به درس و بحث خلاصه نمی‌شد، ماجرای تحریم توتون و تنباکوی میرزای شیرازی که استعمار انگلیس به نوعی با آن فتوا به زمین خورد، با نقش آفرینی شهید مدرس عینیت یافت و از همین حضور پررنگ ایشان، دستگاه حاکم احساس خطر می‌کرد و بار‌ها دست به ترور وی زد. براساس اسناد تاریخی نقش شهید مدرس در لغو قرارداد ۱۹۱۹ نیز پررنگ است به طوریکه این قرارداد در دوران وثوق الدوله به دنبال دریافت ۴۰۰ هزار تومان رشوه و ۶، هفت ماه مذاکره مخفیانه با انگلیسی‌ها اتفاق افتاد و در صورت اجرا انگلیس برای همیشه بر تمام امور کشوری و لشکری ما مسلط می‌شد، ولی با مجاهدت شهید مدرس در مجلس، ورق برگشت و جریان به گونه‌ای پیش رفت که هم دولت استعفا داد و هم این قرارداد باطل شد.
شهید مدرس در تمام دوران زندگی خود ساده زیست. این فقیه بزرگ و عالم وارسته با مبارزه با نفس شجاعانه و مقتدرانه در برابر استبداد ایستاد و همواره بر ایرانی بودن و اسلامی بودن خویش پای فشرد.
وی داعیه دار سیاست عدم تعهد و معتقد به شعار نه غربی و نه شرقی بود و وطن دوستی را بالاترین ایمان می‌دانست، شهید مدرس یکی از برجسته‌ترین افراد ملی گرا بود و پای این اعتقاد خود بار‌ها تا مرز شهادت پیش رفت. او در زهد و تقوا هم الگوی تمام عیار بود.
در بیان شخصیت شهید مدرس همین بس که به شدت دیگران را تحت تأثیر قرار می‌داد بطوری که مستشاران آمریکایی حاضر در ایران نیز از نزدیک ویژگی‌های منحصر به فرد او را درک کردند و دکتر میلسپو آمریکایی مستشار مالی و رییس خزانه‌داری که در سال ۱۳۰۱ در استخدام دولت ایران بود، پس از خاتمه خدمتش در ایران در کتاب خود در باره شهید مدرس چنین نوشت: "مشخص‌ترین چهره و رهبر روحانیون در مجلس، مدرس می‌باشد که اخیراً به عنوان نایب رییس اول مجلس انتخاب شده است. شهرت مدرس، بیشتر در این است که برای پول ارزشی قائل نیست او در خانه ساده‌ای زندگی می‌کند که جز یک قالیچه، تعدادی کتاب و یک مسند، چیز دیگری در آن وجود ندارد. لباس روحانیون را می‌پوشد و مردی است فاضل. در ملاقات با او محال است کسی تحت تأثیر سادگی و هوش و قدرت رهبری او قرار نگیرد".
شهید مدرس شاخص‌ترین نماینده مجلس است و الگویی مناسب برای نمایندگان مجلس، طلاب حوزه و جوانان به شمار می‌رود، زیرا در زهد، تقوا، وطن دوستی، دفاع از اقتصاد مقاومتی، ساده زیستی، شجاعت و صراحت بیان، آزادگی و آزادمردی اسوه است.
آرامگاه شهید مدرس، قطب فرهنگی منطقه
اینک شهر کاشمر افتخار دارد پیکر پاک فرزندی از سلاله پیامبر اسلام (ص) را در آغوش خود دارد. مردی که تاوان مبارزه با ظالمانی، چون رضاخان را با نوشیدن سم مهلک داد.
شهید مدرس که آزاد و دور از هر وابستگی زیسته بود به جرم شجاعت و شهامت و مبارزه با ظلم و جور به دیدار حق شتافت. شخصیتی وارسته که در سخت‌ترین شرایط تاریخ ایران، یعنی آغازین سال‌های نهضت مشروطه، سال‌های نابسامانی حکومت قاجار و دوران استبداد رضا شاه و ایام تلاش استعمار برای نفوذ در این سرزمین، ایفاگر نقش ماندگار شد و خواب مستبدان و استعمارگران را آشفته ساخت و نامی جاودان در تاریخ ایران به ثبت رساند.
همانگونه که خودش به رضاخان گفت: قبر من هرجا باشد زیارتگاه خواهد شد و تو در جای بی آب و آبادانی خواهی مرد.
اینک آرامگاه مدرس به زیارتگاهی تبدیل شده و در تمامی ایام سال پذیرای زائران و مجاوران است و به برکت وجود این آرامگاه شاهد برگزاری برنامه‌های پرشمار فرهنگی به مناسبت‌های مختلف در این فضای معنوی و روحانی هستیم.
امروز کاشمر به خود می‌بالد که به لطف حضور این سید شهید، برای همیشه بلند آوازه شده و شهر"آقای شهید" نام گرفته و به برکت انقلاب اسلامی و به توصیه بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره)، مقبره شهید مدرس به زیارتگاه تبدیل شده و از سال ۱۳۷۳ تولیت این بقعه به آستان قدس رضوی واگذار شده است.
اینک قبر "آقای شهید" زیر سایه امام مهربانی‌ها و خورشید خراسان شهرتی شایسته یافته و پرچم زیبای حضرت امام رضا (ع) بر فراز گنبد آن، به کاشمر و مردم این دیار غرور و افتخار بخشیده است.
رونمایی از مجموعه اسناد مربوط به شهید مدرس، برگزاری همایش روحانیان کاشمر با عنوان " گفتمان در حوزه سبک زندگی"، رونمایی از مرکز قرآن کریم و تاسیس دفتر پژوهشی، برگزاری دوره آموزش ضمن خدمت کارکنان آستان قدس رضوی در باره آشنایی با مدرس، رونمایی از سرود حماسی شهید مدرس، رونمایی از پایگاه ماخذ شناسی شهید مدرس، برگزاری مسابقه فرهنگی ویژه دانش آموزان با عنوان زنده تاریخ، برگزاری محفل ادبی و محفل قرآنی، فراخوان داستان نویسی در حوزه کودک و نوجوان، برگزاری کارگاه زنده خوشنویسی و نقاشی، رونمایی از کتاب آیین حکمرانی به قلم دکتر منتظری نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و حضور رییس مجلس شورای اسلامی در کاشمر، از مهمترین ویژه‌برنامه‌های روز پنجشنبه یازدهم آذر ماه امسال به مناسبت هشتاد و چهارمین سالگرد شهادت آیت الله مدرس، این بزرگمرد عرصه سیاست و دیانت است.
منبع: ایرنا
انتهای پیام//ف.ب
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: شهید مدرس مجلس شورای ملی شهید مدرس آیت الله سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۱۲۲۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اوایل انقلاب بسیاری از مشاغل مهم در اختیار معلمان بود
به گزارش «تابناک»، احمد مسجدجامعی وزیر پیشین فرهنگ در یادداشتی در روزنامه اطلاعات با عنوان «آقای مدرسی» نوشت: از اقدامات نابخشودنی سال‌های اخیر، تغییر نام دانشگاه تربیت معلم یا در آغاز، دارالمعلمین مرکزی و دارالمعلمات تهران است که سابقۀ تأسیس آن به ریاست ابوالحسن‌خان فروغی، نزدیک به دو دهه پیش از راه‌اندازی دانشگاه تهران می‌رسد و بزرگانی چون عیسی صدیق‌اعلم، ملک‌الشعرای بهار، عباس اقبال آشتیانی، علی‌اکبر سیاسی، سید محمدکاظم عصار، فاضل تونی، بدیع‌الزمان فروزانفر، محمدحسن گنجی و ... و بعدها شکوه نوابی‌نژاد و سید محمد موسوی بجنوردی آنجا تدریس می‌کردند و استادان زنده‌یاد مجتبی مینوی، حبیب یغمایی، عبدالحسین زرین‌کوب، محمد معین، سید فخرالدین شادمان، محمود نجم‌آبادی، حمید عنایت، محمدامین ریاحی و ... و بعدها مرحوم رجایی فارغ‌التحصیل آنجا بودند. طرفه اینکه همزمان با تحولات ناشی از جنگ جهانی اول در پیرامون ایران از جمله تجزیۀ امپراتوری عثمانی و انقلاب بلشویکی در روسیه، اندیشمندان ایرانی به فکر آموزش‌وپرورش بودند تا با گسترش علم و معارف به توسعه و پیشرفت کشورشان کمک کنند. به‌هرحال، کمتر کسی از شخصیت‌های نام‌آور علم و مفاخر فرهنگ در تاریخ معاصر است که گذارش به این نهاد علمی نیفتاده باشد؛ هرچند جز استادان، فارغ‌التحصیلان و همکاران این دانشگاه و بنا و عمارت آنجا نیز بخشی از حافظۀ تاریخی پایتخت است.
زمانی من نیز در هیأت‌امنای آنجا عضویت داشتم و در همان دوره، ساختمان قدیم و محوطه‌های پیرامونش را، که مارکف، معمار برجستۀ روس‌تبار و همکاران ایرانی‌اش پدیدآورندۀ آنند، با کمک مدیریت‌های شهری و فرهنگی و آموزشی و میراثی، بازسازی و بازپیرایی و تکمیل و تجهیز کردیم تا به مناسبت صدمین سال راه‌اندازی این مرکز علمی به موزۀ تربیت معلم تبدیل شود که البته، چنین نشد و بخش اداری را در آن مستقر کردند. این عمارت در شمال دانشکدۀ تربیت معلم دیروز و خوارزمی امروز در تقاطع خیابان عباس‌آبادِ پیش‌ترها و روزولت پیشین و شهید مفتح کنونی با خیابان خندق ناصری پریروز، شاهرضای دیروز و انقلاب اسلامی امروز قرار دارد. بخشی ویژه به شخصیت و آثار و رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها و ترجمه‌ها و مقالات دربارۀ خانواده، شخصیت و آثار پروین اعتصامی اختصاص یافت که در کنارش، دیگر مدرسان، فارغ‌التحصیلان و بانوان معلم در این مجموعه معرفی شوند که از آن همه فقط تالاری با این نام باقی ماند. همچنین، سفارش ساخت سردیس پنج تن از شخصیت‌های برجستۀ این دانشگاه در دستور کار قرار گرفت و ساخته شد: خانم پروین اعتصامی، کتابدار و شاعر؛ آقایان مصاحب، بنیادگذار دانشنامه‌نویسی جدید؛ عبدالعظیم‌‌خان قریب، مصصح و تدوینگر نخست دستور زبان فارسی؛ عبدالکریم قریب، از پیشگامان رشتۀ زمین‌شناسی و محمدعلی رجایی، وزیر و نخست‌وزیر و رئیس‌جمهوری و قرار بود این کار ادامه یابد که چنین نشد: برای محمدباقر هوشیار، استاد برجستۀ تعلیم و تربیت و روان‌شناسی؛ غلامحسین صدیقی، استاد پرآوازۀ فلسفه و پدر جامعه‌شناسی و وزیر کشور دکتر مصدق و غلامحسین شکوهی، استاد برجسته و پدر تعلیم و تربیت امروز و نخستین وزیر آموزش‌وپرورش پس از انقلاب، که سخن او فراموش نمی‌شود: «معلم قلب آموزش‌وپرورش است.»
در همان سال‌ها، کلنگ بنای مسجدی را در محوطۀ آنجا به یاد شهدای نامدار و گمنام معلم به زمین زدیم. همان‌جا گفتم اضافه‌کردن این بنا در هماهنگی با عمارت پیشین باشد و پیشنهاد دادم نام آن را مسجد معلم بگذاریم. پیش‌ترها، اتوبوس‌های شرکت واحد هنگام توقف روبه‌روی این دانشگاه، می‌گفتند: ایستگاه معلم؛ اما هم‌اکنون ایستگاه متروی آنجا به این نام خوانده نمی‌شود.
نمی‌دانم تربیت یا معلم، کدام‌یک مشکل دارد که بایستی نام قدیم‌ترین نهاد آموزش عالی کشور با آن همه سابقه و فارغ‌التحصیلان تأثیرگذار و دانشمندان صاحب‌نام تاریخ علم تغییر کند و احداث موزه‌اش با آن همه برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری به فراموشی سپرده شود. به‌هرحال، آموزش و شغل معلمی جایگاهی رفیع در فرهنگ و آیین ما داشته و دارد؛ تا جایی که در زمان جنگ‌های جهانی نیز این کار رها نشده است؛ برای نمونه، درست در همان دورۀ اشغال تهران در شهریور 1320 به دست نیروهای متفقین، مردم پایتخت از فرهنگ غافل نبوده و مدرسه‌ای در حوالی میدان شوش دایر کردند که هم‌اکنون نیز فعال است و در تهرانگردی آنجا را شناسایی کردیم. در اهمیت معلم همین بس که به ارسطو معلم اول و به ابونصر فارابی معلم ثانی گفته‌اند. بین معاصران هم بسیاری از بزرگان خود را با عنوان معلم معرفی کرده‌اند؛ حتی اگر برجسته‌ترین و ممتازترین استادان دانشگاهی و حوزوی بوده‌اند، کسانی همچون سید محمد فرزان، زرین‌کوب، باستانی پاریزی، مطهری و شفیعی کدکنی و برخی این شغل و سمت را بر استادی دانشگاه ترجیح داده‌اند؛ همچون سید محمد محیط طباطبایی. در روزگار ما در تاجیکستان، به شخصیت‌های مهم معلم می‌گویند.
در اوایل انقلاب، بسیاری از مهمترین مشاغل ازجمله ریاست‌جمهوری، نخست‌وزیری و نمایندگی مجلس و استانداری بحق در اختیار معلمان بود؛ معلمانی که در مسیر طبیعی آموزش و پرورش جایگاه واقعی خود را می‌یافتند و ازنظر اعتماد اجتماعی، بالاترین رتبه را در نظرسنجی‌ها داشتند. باید روز معلم را هم مغتنم شمرد تا به اهمیت این شغل شریف بیش از پیش، تأکید و حرمت طبقۀ معلم پاس داشته شود؛ نه‌تنها ازنظر مالی، که البته، آن هم بسیار ضروری است؛ بلکه ازنظر معنوی که اجازۀ اظهارنظر، دست‌کم در امور مربوط به آموزش‌وپرورش و مسائل دانش‌آموزان و معلمان و کتابهای درسی و برنامه‌های آموزشی را داشته باشند.
در سال‌هایی که محصل مدرسۀ علوی بودم، آقای علی مدرسی، نوۀ دختری مرحوم آیت‌الله سید حسن مدرس نمایندۀ علمای نجف در مجلس شورای ملی و بعدها نمایندۀ مردم اصفهان و تهران در همان مجلس، معلم انشای ما بود. صورت و قامت بلند او با تصاویر جدش شباهت داشت و در رفتار او تفاوتی آشکار با دیگر آموزگاران دیده می‌شد. به روال آن سال‌ها، بیشتر معلمان با کت و شلوار و کراوات و صورت اصلاح‌شده سر کلاس حاضر می‌شدند. دفتر معلمان در کنار اتاق مدیریت بود. اتاق مشدی محمد، خدمتگزار مدرسه نیز در گوشۀ حیاط قرار داشت که هم برای معلمان چای می‌برد و هم غذای دانش‌آموزان را گرم می‌کرد. در زنگ تفریح، آقای مدرسی کنار پنجرۀ بستۀ آن اتاق و روبه‌روی پرچم برافراشتۀ ایران می‌ایستاد و ازآنجاکه قدی بلند داشت، پای چپش را تا می‌کرد و کف کفشش را به دیوار پشت سر تکیه می‌داد. دیگر معلمانی که در حیاط کنار او می‌ایستادند، آقایان فیض دبیر علوم اجتماعی، حاج‌فرج (سروش امروزی) داروساز و معلم شیمی و مهندس مجمریان دبیر جبر و مثلثات بودند. آقای مدرسی در مدرسه و هنرستان بزرگ صادق اسبق، رضاشاه سابق و امام جعفر صادق(ع) کنونی، روبه‌روی ایستگاه قدیم ماشین دودی در خیابان «گار ماشین» دیروز و ری امروز با آن بنای رفیع و زیبای قاجاری که خوشبختانه تخریب نشده‌است؛ نیز تدریس می‌کرد؛ البته نه انشا، بلکه علوم فنی و مهندسی و من یک‌بار، به محوطۀ هفت‌هکتاری آنجا که با صدها درخت چنار تناور و بناهای کارگاهی و کلاس‌ها و تالارهای و زمین‌های متعدد ورزشی و غیرورزشی به دست مهندسان اتریشی ساخته شده بود، رفتم و در تهرانگردی سال‌های اخیر دوباره ازآنجا دیدار داشتم.
در همان سال‌ها، با کمک ایشان و دیگر معلمان، نخستین روزنامۀ دیواری و سپس نشریه‌ای به نام «پیوند» در قطع پالتویی و بعد رقعی و آخر سر هم 4آ منتشر می‌کردیم که انتشار آن تا سال سوم دبیرستان، سیکل اول، دوام آورد و گروهی همنام با نشریه داشتیم و آقای مدرسی نیز دربارۀ آن سرود: «تا به راه دوستی‌ها سخت‌پیوندیم ما/ چهرۀ زیبای هستی را چو لبخندیم ما// کشتی اخلاق را در بحر طوفان‌زای غم/ ناخدایی بس دل‌آرام و خردمندیم ما».
در آن زمان، آقای مدرسی به آقای روزبه، مدیر مدرسه، گفته بود که ما این همه دکتر و مهندس تحویل داده، اما یک نویسنده تربیت نکرده‌ایم و از او خواسته بود که رشتۀ ادبی را راه‌اندازی کند. آقای روزبه پاسخ داده بود که اگر شمار داوطلبان به هشت تن برسد، چنین می‌کند و چنین شد؛ هرچند بیش از یک سال دوام نیاورد و فضا و مدیریت مدرسه با چنان تفکری همراهی نداشت.
در همان یک سال رشتۀ ادبی، نشریه‌ای به نام «شبنم» البته فقط یک شماره منتشر کرد که عملاً می‌توانست مانع کار نشریۀ پیوند باشد و شعری هم در صفحۀ اول آن آمده بود: «اشک گل شبنم شد و این را سرود/ دردها شد جان من خود را نمود»؛ پس‌ازآن، همان گروه نشریۀ «چکاد» را داد که آن هم یک شماره بیشتر دوام نیاورد و مشاور هردو نشریه معلم راهنمای آن دوره سید کمال خرازی بود که نام وی در شناسنامۀ اثر می‌آمد.
آقای مدرسی یک‌بار انشای من را که سال‌پایین‌تری بودم، به کلاس آنها برد. در آن سال‌ها، از آثار آقای محمدرضا حکیمی به‌ویژه کتاب «سرود جهش‌ها» تأثیر می‌پذیرفتم: «سرودی است خواستیمش خواندن ... ». در آن انشا، عبارات انقلابی از این‌گونه آورده بودم: «هنگامی که اشک یتیمان و خون شهیدان به صورت زیور تاج شاهان درآید، این شما جوانانید که ... ».
آقای علامه، مدیر ما، دفتر صدبرگ جلدچرمی انشایم را که در آن اشعاری از اخوان و آزرم و فروغ و ... آورده بودم، گرفت و به من گفت: «شما دیگر انشا ننویسید.» آقای مدرسی هم گفت: «عیب ندارد، شما کتاب بنویسید» و من شروع کردم به خواندن کتاب «تاریخ چیست؟» ای. اچ. کار ترجمۀ حسن کامشاد، که با طرح جلدی ساده و زیبا در انتشارات خوارزمی چاپ شده بود و نوشتن مطلبی را آغاز کردم؛ شبیه چنین چیزی که اگر کسی به تنهایی در جزیره‌ای به سر ببرد، هیچ‌گاه تاریخ شکل نخواهد گرفت؛ تاریخ محصول اجتماع و روابط جمعی است و نوشته‌هایم را به آقای مدرسی دادم و او در کنارش نوشت: «شما خوب می‌نویسی/ شما خوب می‌نوشتی/ چرا حالا افتاده‌ای؟!» و من این‌طور احساس کردم که آن لحن و ادبیات ممنوعه را بیشتر می‌پسندید. سرانجام در سال‌های بالاتر، هم زنگ انشا و هم رشتۀ ادبی برچیده شد و ما هم بر همان روال مدرسه به رشتۀ ریاضیات پیوستیم.
آقای مدرسی در سال‌های مدرسه، کتاب‌هایی هم برای مطالعه به ما می‌داد؛ ازجمله «بازیگران عصر طلایی» ابراهیم خواجه‌نوری که آن وقت‌ها در بازار نبود و خودش هم دربارۀ مرحوم مدرس کتابی مفصل نوشته بود با عنوان «قهرمان ملی ایران». آقای مدرسی می‌گفت که جدش طبعی لطیف داشت. در آن سال‌ها، تصویری از سردار سپه در کتیبۀ قاب بیضی‌شکل سردر باغ ملی قرار داشت. اوایل انقلاب، به گفتۀ همکارانم در شورای شهر، آقای خلخالی به این دلیل می‌خواست سردر این بنا را ویران کند؛ اما پرسنل آتش‌نشانی مرکز در میدان حسن‌آباد همکاری نکردند و گفتند نردبان سیار خراب است. به‌هرحال، سردارسپه با مقدماتی دربارۀ ساخت آن عمارت، نظر مدرس را می‌پرسد و او می‌گوید: «سردر خوب است؛ اما آن تصویر دوروست.» واقعاً هم دو تصویر بود؛ یکی رو به خیابان مریضخانۀ پریروز یا سپه دیروز یا امام خمینی امروز و دیگری رو به محوطۀ باغ ملی. این‌گونه به خاطر دارم که آقای مدرسی می‌گفت اثری به نام شوخی‌های مدرس یا چیزی شبیه به آن پیش‌ترها انتشار یافته است.
اختلاف مدرس با دیگران بر سر حفظ اصول مشروطیت بود؛ یعنی چندان کاری به مسائل شخصی این و آن نداشت. با رضاشاه مخالف بود؛ چون هم برآمدن و هم مشی و رفتارش را در چهارچوب قانون اساسی مشروطه نمی‌دانست، هرچند با رئیس‌الوزرایی او مشکل نداشت؛ برای نمونه جایی از بلدیه نام می‌برد و آن را به بلدیۀ مشروطه و بلدیۀ استبداد تقسیم‌بندی می‌کند. درواقع، کار بلدیه که روشن است؛ اما اینکه بر کدام پایه استوار باشد، مسألۀ مدرس بود.
زمانی مصوبه‌ای را در شورای شهر گذراندیم که خانۀ تاریخی مدرس در عودلاجان، که انبار کتابهای انتشارات اسلامیه قدیم‌ترین ناشر تهران بود، خریداری و نگهداری شود. دربارۀ مکان درست این خانه ابهاماتی وجود داشت. از آقای مدرسی کمک خواستیم. او با اطلاعات وسیعی که داشت، درستی انتخاب ما را تأیید کرد و آن محوطه و بنا را کسی خرید و بازسازی کرد. در روزی که با سخنرانی رئیس مجلس وقت، آقای دکتر لاریجانی و من آنجا بازگشایی شد، باز هم فراوان به سخنان و اشارات آقای مدرسی استناد کردیم.
در همان ابتدای راهروی بیرونی خانۀ مدرس، اتاقی است که خدمتکارش در آنجا بود و در را به روی این و آن می‌گشود و بساط چای و قلیان را برپا می‌کرد و مورد احترام بود؛ اما ضد مدرس، خبرچینی می‌کرد. وقتی به آنجا رفتم، بی‌اختیار یاد بیتی افتادم که معلم ما پس از نقل چنین رویدادهایی می‌خواند: «کس نیاموخت علم تیر از من/ که مرا عاقبت نشانه نساخت».
باری این سال‌ها دهمین دهه از زندگی این شمع فروزان تعلیم و تربیت است. عمر و عزتش پایدار باد.
روز معلم مبارک.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند